Biuletyn Informacji Publicznej
Starostwa Powiatowego w Kole

Informacje o Powiecie Kolskim

Powiat Kolski leży w centralnej Polsce, we wschodniej części województwa wielkopolskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie powiatów: włocławskiego, kutnowskiego, konińskiego, radziejowskiego, poddębickiego, łęczyckiego i tureckiego. Graniczy z województwami: łódzkim oraz kujawsko-pomorskim. Stolicą powiatu jest miasto Koło, w którym mieści się siedziba Starostwa Powiatowego. Powiat zamieszkuje 87 216 osób (według danych na dzień 31.12.2019 r.),

W skład powiatu kolskiego wchodzi 11 gmin, w tym: gmina miejska Koło; trzy gminy miejsko-wiejskie: Przedecz, Kłodawa, Dąbie oraz siedem gmin wiejskich: Osiek Mały, Babiak, Grzegorzew, Olszówka, Chodów, Koło, Kościelec. Na terenie powiatu działa łącznie 212 sołectw.

Zajmuje obszar o łącznej powierzchni 1011 km2. Użytki rolne stanowią 80,2% ogólnego obszaru powiatu i wynoszą 81 057 ha, stanowiąc podstawową formę zagospodarowania przestrzeni. Grunty leśne stanowią ~12,0% terenu zajmując powierzchnię 12 111 ha. Na terenie powiatu kolskiego występują użytki ekologiczne o łącznej powierzchni 496 ha. Nieużytki stanowią natomiast 1,9% ogólnej powierzchni powiatu. Około 1 035 ha, tj. 1,0 % powierzchni powiatu leży pod wodami, z czego 981 ha, tj. 94,8% to grunty znajdujące się pod wodami powierzchniowymi płynącymi.

Powiat Kolski posiada korzystny układ połączeń drogowych, nie tylko na poziomie regionalnym (np. Konin, Poznań, Kalisz), czy krajowym (np. Toruń, Łódź, Wrocław, Warszawa), jak również międzynarodowym (np. Berlin). Miasto Koło, będące stolicą powiatu, znajduje się w stosunkowo niedalekiej odległości od istotnych ośrodków administracyjnych: Warszawa – 193 km, Łódź – 86 km, Poznań – 133 km, Gdańsk – 277 km, Toruń – 112 km, Wrocław – 230 km, Kalisz – 67 km, Berlin – 396 km. Należy podkreślić, że na bardzo dobrą dostępność komunikacyjną powiatu wpływ z całą pewnością ma 25- kilometrowy odcinek autostrady A2 przecinający południową część powiatu (na trasie: Świecko –Poznań –Koło –Dąbie –Łódź –Warszawa – Kałuszyn). Na terenie powiatu występują dwa węzły Autostrady A2 w Kole i Dąbiu. Do istotnych szlaków komunikacyjnych trzeba także zaliczyć drogę krajową DK 92 (na trasie: Rzepin-Poznań-Koło-Kłodawa-Łowicz-Kałuszyn), a także drogi wojewódzkie: DW 473 (Koło –Dąbie –Uniejów –Łask), DW 470 (Kościelec –Turek –Kalisz), DW 269 (Sompolno –Izbica Kujawska –Kowal), DW 263 (Dąbie –Kłodawa –Sompolno –Ślesin –Słupca), DW 270 (Koło –Izbica Kujawska –Lubraniec –Brześć Kujawski).

Powiat Kolski charakteryzuje również stosunkowo dobra dostępność do połączeń kolejowych. Ważnymi szlakami komunikacyjnymi jest magistrala kolejowa Wschód – Zachód (Berlin-Poznań-Koło-Warszawa-Moskwa) ze stacjami w Kole, Barłogach i Kłodawie, a także linia kolejowa Północ-Południe (Herby-Gdynia) łącząca Śląsk z Pomorzem ze stacjami w Babiaku, Lipich Górach, Ponętowie oraz Dąbiu. Obszar powiatu kolskiego uwzględniony został w sieci połączeń kolejowych. Mieszkańcy powiatu mogą korzystać z bezpośrednich połączeń realizowanych w kierunku: Poznania, Łodzi Kaliskiej, Warszawy. Dogodne położenie oraz rozwijająca się infrastruktura komunikacyjna, z której korzystają lokalne przedsiębiorstwa oraz firmy sprzyja rozwojowi powiatu. Stolica powiatu leży w niedalekiej odległości od portów lotniczych zlokalizowanych w Poznaniu (~156 km) oraz w Łodzi (~92 km).

Jeśli chodzi o ukształtowanie powierzchni, w powiecie dominują obszary nizinne. Przeważająca część powiatu leży w dolinie rzeki Warty, która stanowi główny ciek wodny w regionie, tworząc wraz z jej dopływami: Nerem, Rgilewką, Kiełbaską, Warcicą, Notecią oraz pomniejszymi strumieniami sieć wodną. Pod względem geograficznym powiat znajduje się na obszarze Kotliny Kolskiej, Wysoczyzny Tureckiej, Wysoczyzny Kłodawskiej i Pojezierza Kujawskiego. Wskazane mezoregiony wchodzą w skład makroregionu Niziny Południowo-Wielkopolskiej. Ponadto na terenie powiatu znajduje się wiele jezior, z których trzy należą do kompleksu jezior goplańskich. Do najbardziej znanych jezior należą: Jezioro Lubotyńskie, Jezioro Brdowskie, Jezioro Przedeckie.

Dominującą gałęzią gospodarki na terenie powiatu kolskiego jest rolnictwo. Przeważającą część, bo aż 80,2 % obszaru powiatu zajmują użytki rolne (81 057 ha). Wśród gospodarstw rolnych przodują gospodarstwa o powierzchni do 15h, które stanowią 90% całości. Znaczna część z nich kontynuuje tradycje rodzinne. Na terenie powiatu kolskiego znajduje się 9 181 prywatnych gospodarstw rolnych, z których ponad 93,0% zajmuje się działalnością rolniczą. Z tego ~32,0% gospodarstw to gospodarstwa mało obszarowe zajmujące powierzchnię do 5,0 ha, są to zatem gospodarstwa, z których dochód przeznaczany jest na bieżące utrzymanie. W ciągu ostatnich lat rolnicy z terenu powiatu kolskiego wprowadzali wiele innowacyjnych rozwiązań, aby sprostać standardom unijnym oraz oczekiwaniom rynku krajowego, jak i zagranicznego. W większości gospodarstw prowadzona jest produkcja roślinna, związana przede wszystkim z uprawą zbóż: pszenicy oraz kukurydzy, ale także ziemniaków, rzepaku i upraw przemysłowych. Plantatorzy swoje produkty dostarczają lokalnym przedsiębiorstwom, które prowadzą działalność związaną ze skupem oraz przetwórstwem roślin, a także mleka i mięsa.

Ważną gałęzią gospodarki jest również przemysł. Znaczącą rolę dla rozwoju gospodarczego powiatu kolskiego pełnią dwa duże zakłady zlokalizowane na terenie Koła. W branży mięsnej znane w skali kraju są Zakłady Mięsne Sokołów S.A, natomiast w branży mleczarskiej silną pozycję posiada Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska. Wyroby tych firm konsumowane są w całym kraju, jak również eksportowane za granicę. Bardzo duże znaczenie, nie tylko z punktu widzenia turystyki, ma Kopalnia Soli w Kłodawie. Kopalnia od ponad pół wieku prowadzi wydobycie soli kamiennej, która wykorzystywana jest do celów spożywczych oraz drogowych. Na obszarze gminy Osiek Mały występują ponadto złoża węgla brunatnego (Kopalnia Węgla Brunatnego Konin), a także pokłady wód geotermalnych oraz złoża kopalin pospolitych (piaski, żwiry) na terenie miasta Koła oraz gminy Dąbie.

Na terenie powiatu kolskiego działa bardzo wiele rozwijających się oraz uznanych firm, które zatrudniają tysiące mieszkańców. Ich produkty znane są w całym kraju, ale także trafiają na rynek europejski oraz światowy. Wśród najbardziej znanych podmiotów gospodarczych zlokalizowanych na terenie powiatu należy wymienić:

• Wipasz S.A. - producent pasz dla trzody, drobiu i bydła,
  • Geberit Produkcja Sp. z o.o. - zakład wyrobów sanitarnych,
  • M & K Foam Sp. z o.o. - fabryka materacy,
  • firmy zajmujące się produkcją szkła hartowanego (Glaspo Sp. z o.o., Segla Baryła, Florczak Spółka Jawna w Osieku Małym),
  • zakłady związane z produkcją nasienną roślin motylkowych, traw i zbóż (Agronas Sp. z o.o.) oraz odmian buraka cukrowego (Kutnowska Hodowla Buraka Cukrowego),
  • zakłady specjalizujące się w produkcji przewoźnych i stacjonarnych traków taśmowych oraz brzeszczotów (Wood Mizer Industries Sp. z o.o.),
  • zakłady produkujące materiały ścierne (Saint-Gobain HPM Polska Sp. z o.o., Andre Abrasives Articles).

Jeśli chodzi o strukturę podmiotów gospodarczych w powiecie przeważają firmy należące do tzw. pozostałej działalności gospodarczej, stanowiące 76,4% podmiotów ogółem. Do podstawowych form działalności zalicza się handel hurtowy oraz detaliczny, naprawę pojazdów samochodowych, budownictwo, a także przetwórstwo przemysłowe. W większości są to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Powiat kolski posiada również dość dobrze rozwiniętą sferę usług i handlu.
Znaczna część przedsiębiorców z terenu powiatu kolskiego zrzeszonych jest w Kolskiej Izbie Gospodarczej. Instytucja ta dba o interesy firm, reprezentuje je oraz promuje uczestnicząc w licznych spotkaniach, konferencjach, targach czy wystawach.

Jak już wcześniej wspomniano, do głównych walorów naturalnych występujących na terenie powiatu kolskiego należy zaliczyć rzeki, jeziora oraz lasy. Do największych jezior należą: Jezioro Brdowskie (198,2 ha), Jezioro Lubotyń (110,8 ha), należące do kompleksu jezior goplańskich, a także Jezioro Przedecz (100,0 ha). Ponadto część gminy Babiak, a mianowicie miejscowość Psary znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Jeziora Modzerowskiego. Przez obszar powiatu przepływa rzeka Warta, stanowiąca największy dopływ Odry.

Malownicze tereny położone w dorzeczu Warty, rozległe lasy oraz występujące jeziora sprzyjają rozwojowi bazy turystycznej, a także zachęcają do uprawiania różnych form rekreacji związanych z czynnym wypoczynkiem. Posiadanie licznych walorów naturalnych z całą pewnością ma wpływ na rozwój różnych form aktywnej turystyki kwalifikowanej. Największą popularnością cieszy się turystyka biegowa, rowerowa oraz piesza.

Na terenie powiatu kolskiego znajdują się trasy rowerowe, do najciekawszych i najbardziej uczęszczanych należą:

• Szlak rowerowy nr 1: Koło - Dobrów - Police Mostowe - Police Ruszkowskie - Police Średnie - Białków Kościelny - Leszcze II - Dąbrowice - Trzęśniew Mały - Trzęśniew - Waki - Ochle - Dzierawy - Koło (czerwony);
• Szlak rowerowy nr 2: Koło - Zawadka - Rzuchów - Majdany - Ladorudzek - Tarnówka - Grzegorzew - Stellutyszki - Powiercie - Zawadka - Koło (niebieski);
• Szlak rowerowy nr 3: Koło - Borki - Młynek - Budzisław Stary - Drzewce - Smólniki - Plebanki - Kolonia Lipiny - Lipiny - Lichenek - Babiak - Zakrzewa - Brzezie - Lubotyń - Góraj - Mchowo - Wiercin - Radoszewice - Polonisz - Brdów - Nowiny Brdowskie - Osówie - Kiełczew - Kiełczewek - Boguszyniec - Mikołajówek - Koło (zielony);
• Nadwarciański Szlak Rowerowy – Poznań - zapory na jeziorze Jeziorsko.

Coraz większe znaczenie zyskuje również turystyka rzeczna, przyrodnicza czy konna. Mieszkańcy powiatu mogą doskonalić swoje umiejętności jeździeckie w stadninach koni mieszczących się w Czołowie oraz Bierzwiennej Krótkiej.

Obszar powiatu kolskiego może poszczycić się licznymi obszarami dziedzictwa przyrody:

1. Obszar Natura 2000 Pradolina Bzury-Neru
2. Obszar Natura 2000 Dolina Środkowej Warty
3. Obszar chronionego krajobrazu Goplańsko-Kujawski
4. Rezerwat leśny Kawęczyńskie Brzęki
5. Rezerwat przyrody Rogóźno
6. Złotogórski Obszar Chronionego Krajobrazu
7. Kompleks przyrodniczy Bielce koło Kościelca
8. Użytek ekologiczny Dąbskie Błota.

Powiat Kolski nie należy do regionów typowo turystycznych, jednak może pochwalić się licznymi zabytkami, których historia sięga nawet XIV wieku. Wśród zachowanych, atrakcyjnych pod względem historycznym i turystycznym zabytków architektury należy wymienić: kościoły, ratusze, zespoły i dworki pałacowe, ruiny zamków, dworki ukazujące najstarsze style architektoniczne, a także pomniki i zbiory muzealne.

Z uwagi na występujące licznie zasoby dziedzictwa historycznego i kulturalnego, szczególną rolę w powiecie kolskim odgrywa kwalifikowana turystyka kulturowa, religijna, a także muzealna. Znajdujące się na terenie powiatu zabytki architektoniczne znacząco podnoszą atrakcyjność turystyczną regionu, stanowiąc podstawę dla rozwoju ruchu turystycznego. W miejscowościach wiejskich można spotkać bardzo wiele cennych i urokliwych kościółków – zabytków reprezentujących drewnianą sztukę sakralną. Wpływ na ich liczną obecność na ziemiach kolskich ma bliskość Gniezna, które stanowiło dawniej ośrodek kultowego chrześcijaństwa w Polsce

Do najciekawszych miejsc wartych odwiedzenia przez turystów zalicza się: ruiny zamku w Kole nad rzeką Wartą oraz ruiny zamku w Borysławicach pamiętające okres XIV i XV wieku, ratusz miejski w Kole, kościół farny pobudowany w stylu gotyckim, Klasztor OO. Bernardynów w Kole reprezentujący styl barokowo-rokokowy, kościół w Kościelcu reprezentujący sztukę romańską czy zamek w Przedczu wybudowany w połowie XIV wieku. Do zabytków klasycystycznych należą ratusze w Kłodawie, Dąbiu oraz Przedczu. Brdów z kolei może poszczycić się Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej, w którym znajduje się historyczny obraz Matki Boskiej Zwycięskiej, namalowany w XV w. na życzenie Władysława Jagiełły. Z miejscowości tej umiejscowionej między dwoma jeziorami pochodzi matka Poli Negri - legendy kina niemego. Na cmentarzu w Brdowie znajduje się grobowiec dziadka Fryderyka Chopina - Jakuba Krzyżanowskiego, a także spoczywają bliscy Poli Negri89. Niewątpliwie turystyczną perełkę regionu stanowi odrestaurowany Pałac hrabiego Kreutza w Kościelcu wzniesiony po 1836 roku, obecnie stanowiący siedzibę Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych.

Bardzo ważnym pod względem historycznym miejscem dla regionu jest Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, który stanowił pierwszy oraz najdłużej działający niemiecki obóz zagłady. Obecnie na terenie Muzeum każdego roku organizowane są liczne uroczystości upamiętniające pomordowanych podczas II wojny światowej91. W Kole z kolei funkcjonuje Muzeum Technik Ceramicznych, którego zbiory nawiązują do historii kolskiego fajansu. Do miejsc historycznych o znaczeniu regionalnym należą także: Kościół p.w. św. Rodziny w Przedczu, gdzie w 1931 r. funkcję wikariusza sprawował kardynał Stefan Wyszyński oraz Pustelnia w Kościele św. Trójcy w Dobrowie.

Na terenie powiatu kolskiego występują szlaki turystyczne związane z dziedzictwem historii i kultury. Do najciekawszych należą:

• szlak bunkrów i schronów w mieście Koło,
• szlak gotycki powiatu kolskiego – ukazujący piękno kościołów, katedr, klasztorów, ratuszy, zamków obronnych, ruin i murów miejskich – wybudowanych między XIV a XVI wiekiem.

Do interesujących miejsc zasługujących na uwagę każdego turysty z całą pewnością należy Kopalnia Soli Kłodawa, stanowiąca główną atrakcję regionu. Kopalnia ta jest jedyną czynną kopalnią soli na świecie, która udostępnia turystom podziemną trasę turystyczną, zlokalizowaną 600 m pod powierzchnią ziemi. Na placu przed budynkiem Starostwa Powiatowego w Kole umiejscowiono pomnik symbolizujący „K-Dron”, będący jedynym takim pomnikiem na świecie. Budowla ta stanowi jedenastościenną bryłę geometryczną odkrytą przez Janusza Kapustę, artystę o zainteresowaniach filozoficznych oraz matematycznych, pochodzącego z Zalesia w gminie Dąbie. We wsi Leszcze w gminie Kłodawa mieści się archiwum rdzeni i próbek geologicznych, które stanowi jedyny taki obiekt o charakterze zabytkowym, zarządzany przez Narodowe Archiwum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego.

Powiat Kolski posiada bogatą ofertę wydarzeń kulturalno-rozrywkowo-sportowych. Jest organizatorem, ale również włącza się we współorganizację wielu imprez o charakterze regionalnym, ogólnopolskim, a nawet międzynarodowym. Do najbardziej znanych, odbywających się cyklicznie wydarzeń należą: Wielkopolskie Święto Mleka i Powiatu Kolskiego organizowane we współpracy z Okręgową Spółdzielnią Mleczarską w Kole. Wydarzenie to zostanie szczegółowo przedstawione w kolejnym rozdziale niniejszej pracy. Każdego roku we współpracy z gminami z terenu powiatu kolskiego organizowane są Dożynki Powiatowo-Gminne. Dużym zainteresowaniem cieszy się także „Dzień Ogórka”, odbywający się Karszewie, gm. Dąbie. Impreza to doskonała promocja produkcji oraz przetwórstwa tego zielonego warzywa. Stałym punktem w kalendarzu imprez powiatowych są Powiatowe Zawody Strzeleckie, podczas których zawodnicy rywalizują o Puchar Starosty Kolskiego. Każdego roku dzieci i młodzież z terenu powiatu kolskiego uczestniczy w Powiatowych Obchodach Dnia Ziemi i Lasu w Szkółce Zespolonej Kiejsze. Wydarzenie to dostarcza uczniom wiedzy na temat otaczającej nas przyrody. Przykładem wydarzeń kulturalno-rozrywkowych, które nawiązują do lokalnych tradycji są: Powiatowe Spotkanie z Folklorem oraz Powiatowy Przegląd Orkiestr Dętych. Na terenie gminy Kościelec odbywają się jedne z największych targów rolniczych w Wielkopolsce, których organizatorem jest Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu. Co dwa lata drużyny Ochotniczych Straży Pożarnych z każdej gminy prezentują swoje umiejętności oraz sprawność bojową podczas organizowanych wspólnie z Zarządem Powiatowym OSP oraz Komendą Powiatową Państwowej Straż Pożarnej w Kole Zawodów Sportowo-Pożarniczych. Powiat Kolski włącza się także w organizację takich imprez, jak: Koło Blues Festival połączony z Międzynarodowym Zlotem Motocykli i Automobili, Kolski Piknik Jeździecki czy Międzynarodowe Kryterium Kolarskie o „Srebrną Szprychę” - Memoriał im. Zdzisława Walczaka98. Bardzo popularną imprezą o zasięgu międzynarodowym jest Międzynarodowy Bieg Warciański im. Zdzisława Krzyszkowiaka odbywający się w październiku. Wydarzenie to bez wątpienia stanowi wizytówkę powiatu kolskiego, przyciągając biegaczy z całego świata.